خون یکی از بافت های مهم بدن است که موجب هومئوستاز میشود . یعنی شرایط شیمیایی بافت ها و اندام ها را فراهم می کند . گروهی از سلول ها که از نظر ساختار شبیه هم هستند بهمراه مایع خارج سلولی پیرامونشان بافت را میسازد که یک یا چند کار ویژهء خود انجام میدهد . و چند بافت هم در کنار هم اندام را بوجود می آورد که یک یا چند کار ویژهء خود انجام میدهد . هومئوستاز به معنی نگهداشتن یکنواختی مایع خارج سلولی است یعنی شرایطی مانند دما ، PH ، غلظت یون ها ، مقادیر فیزیولوژیکی از تنظیم نیفتد . و مواد مورد نیاز سلولها و بافت ها و اندام های مختلف در دسترسشان قرار گیرد . موادی که نیاز دارند مانند اکسیژن ، مواد مغذی ، یون ها ، آب ، و ترکیباتی مانند هورمون ها ، پروتئین ها
خون چه کارهایی انجام میدهد : 1- انتقال اکسیژن و مواد مغذی و رساندنش به بافت ها و نیز انتقال مواد زائد و گاز کربنیک و فراورده های متابولیسم ( پلاسما هم همین چیزها را در مایع میان بافتی انجام میدهد و سلولهایی که در تماس مستقیم با خون نیستند را تامین می کند ) 2 – پخش نمودن انرژی ساخته شده در بدن 3 – رساندن هورمون ها به بافت های هدف 4 – تنظیم اسیدیته خون و فشار کلوییدی اسمزی خون ( بوسیله هموگلوبین ، پروتئین های پلاسما، بی کربنات سدیم که همه اینها تامپون ها خوانده میشوند ) 5 – مصونیت در برابر بیماریها بوسیله آنتی کورها ( نام دیگه آنتی کورها ، آنتی بادی ها است )
رولو : هنگامیکه یک قطره خون را روی لام شیشه ای میگذارند ، گلبول های قرمز تمایل دارند بهم بچسبند و مانند تعدادی سکه رویهم ول بخورند که رولو خوانده میشود .
لام نئوبار: لام مخصوص شمارش گلبول های قرمز
سرعت رسوب گذاری گلبول قرمز : برای این آزمایش به خون مواد ضد انعقاد خون افزوده میشود و در یک لوله مخصوص میگذارندش و پس از یک ساعت گلبولهای قرمز در پایین و پلاسما در بالا قرار میگیرد که ژرفای پلاسما سرعت رسوب گذاری گلبول قرمز خوانده میشود . در بیماریهایی مانند سل ، کم خونی ، عفونت خون ، سرطان بدخیم سرعت رسوب گلبول قرمز بیشتر است . نام دیگه سرعت رسوب گذاری گلبول قرمز ، سرعت رسوب گلبولی است .
آسیت : تجمع مایع حفزه صفاقی
لکوپنی : کاهش تعداد گلبول های سفید موجود در گردش خون
سرطان : هنگامیکه سلول ها بشکل کنترل نشده و بدون موتاسیون تقسیم سلولی انجام دهند تعداد خیلی زیادی سلول غیرطبیعی ایجاد میشود که سلول های سرطانزا خوانده میشوند . و تا 10 ماه قابل شناسایی نیست و پس از 10 ماه دورش یک سانتی متر شده است . برای درمان سرطان از رادیاسیون ( نام دیگه اش اشعه درمانی است) استفاده میشود که موجب تکمیل نشدن دوره های تقسیم میتوزی میشود که تقسیم سلولی متوقف میشود .
مرگ سلول : بر اثر یک تغییر در هسته سلول رخ میدهد و لیزوزوم هایی که در سلول هستند در مرگ سلول نقش دارند
اختلالات کروموزومی : در سلولهای پیکری سندرم داون یا مونگولیست خوانده میشود که بجای یک جفت کروموزوم 21 ، سه تا کروموزوم 21 وجود دارذ
اختلالات کروموزومی در سلول های جنسی مردان ( کلاین فلتر) و در سلول های جنسی زنان (ترنر) خوانده میشود
نشان جنسی مردان XXY و نشان جنسی زنان XO میباشد .
اندوسیتوز بمعنای بداخل آوردن و اگزوسیتوز بمعنای به بیرون راندن – فاگوسیتوز و پینوسیتوز که گلبول های سفید انجام میدهند دو نوع اندوسیتوز است. فاگوسیتوز خوردن ذرات بزرگ مانند سلول و باکتری است و پینوسیتوز که آشامیدن است یعنی خوردن ذرات کوچک محتوی مایع خارج سلولی که وارد سلول میشوند . گلبول های سفید علاوه بر میکروب ها ، ذرات یا سلولهایی را که بیگانه شناسایی کنند نیز هضم می کنند .
نام دیگه مایع میان بافتی ( مایع بین سلولی ) است . مویرگهای خونی و مویرگهای لنفی نفوذپذیری دارند و لنف و پلاسما وارد فضای میان بافتی میشوند . اهمیت مایع میان بافتی برای سلولهایی است که در تماس مستقیم با خون نیستند و با مایع میان بافتی تامین میشوند . تعداد اندکی از سلول ها در فاصله بیش از 50 میکرون مویرگها قرار دارند و هر ماده ای طی چند ثانیه در دسترس سلولها قرار می گیرد . دو نیرو موجب میشود پلاسما از مویرگهای خونی وارد فضای میان بافتی شود : 1- نیروی هیدرواستاتیک خون که باعث فیلتراسیون میشود 2- فشار اسمزی مایع بین سلولی - بنابراین ترکیب پلاسما و مایع میان بافتی شبیه هم است اما پروتئین های بزرگ که انتقال نمی یابند در مایع میان بافتی وجود ندارند. - دو نیرو نیز موجب حرکت مایع میان بافتی بداخل مویرگها میشود : 1- نیروی هیدرواستایتک فضای بین سلولی 2- فشار اسمزی پلاسما - جریان پلاسما از مویرگهای خونی بداخل فضای میان بافتی اکسیژن و مواد مغذی و الکترولیت ها را وارد مایع خارج سلولی میکند تا سلول استفاده نماید و جریان مایع میان بافتی که وارد مویرگهای خونی میشود فراورده های متابولیسم سلولی و گاز کربنیک و مواد زائد متابولیسم سلولی را انتقال میدهد .
فرضیه استارلینگ در مورد اینکه جهت جریان در کجاها از پلاسما به مایع میان بافتی و در کجاها از مایع میان بافتی بداخل پلاسما است به اینصورتست که در انتهای شریانی که نیروی هیدرواستاتیک خون بیشتر از انتهای وریدی است فیلتراسیون زیادی بداخل فضای میان بافتی بوجود میاد – و در انتهای وریدی نسبت به انتهای شریانی فشار اسمزی پلاسما بیشتر است و حرکت زیاد مایع میان بافتی بداخل پلاسما بوجود میاد .
اهمیت مایع لنفی چه مواردی است : 1- پروتئینهای آزاد که در مایع میان بافتی هستند از راه لنف وارد گردش خون میشوند 2- پروتئین های پلاسما که در کبد ساخته میشوند از راه لنف وارد گردش خون میشوند 3 – لنفوسیت ها که توسط بافت لنفاوی ساخته میشوند و از راه لنف وارد گردش خون میشوند .
خون بر اساس آنتی ژنی ( نام دیگه اش اگلوتینوژن است) که روی گلبول های قرمز قرار دارد به چند گروه خونی تقسیم میشود : گروه خونی A که دارای آنتی ژن A و آنتی کور B ( بتا ) است – گروه خونی B که دارای آنتی ژن B و آنتی کور A ( آلفا ) است . گروه خونی O که آنتی ژن ندارد اما دارای آنتی کور A و آنتی کور B است . گروه خونی AB که دارای آنتی ژن A و آنتی ژن B است اما آنتی کور ندارد .
اگه خون فرد خون دهنده دارای آنتی ژن A و خون فرد خون گیرنده دارای آنتی کور A و یا اینکه خون فرد خون دهنده دارای آنتی ژن B و خون فرد خون گیرنده دارای آنتی کور B باشد . خون فرد خون دهنده در خون فرد خون گیرنده همولیز میشود که واکنش انتقال خون خوانده میشود و عوارضی مانند ( تب و کهیر و رعشه و خون اداری ) بروز میدهد . و بهتر است پیش از انتقال خون ( نام دیگه اش ترانسفوزیون است ) خون فرد خون دهنده و خون فرد خون گیرنده را با هم آمیخته نمایند که ( Cross match ) نام دارد .
گروه خونی O که آنتی ژن ندارد در هیچ خونی لیز ( تجزیه ) نمیشود و گروه خونی AB که آنتی کور ندارد هیچ سرمی در پلاسمایش تجزیه نمیشود .
گروه خونی RH نیز وجود دارد که 85 درصد افراد این گروه خونی RH+ و 15 درصد RH- هستند . این گروه خونی باید در افرادی که نیاز پیوسته به ترانسفوزیون دارند تعیین شود.
پلاکت های خون سلول نیستند بلکه تکه هایی از سلول مگاکاریوسیت هستند و بسیار کوچک هستند و اندازه شان ربع تا نیم برابر سلول گلبول قرمز میباشد ( اندازه گلبول قرمز 6 تا 9 میکرون است ) و تعدادشان 250 هزار تا 500 هزار در هر میلی متر مکعب خون است . پلاکت ها عوامل انعقادی خون هستند و هنگامی که بافت زخم شود برای اینکه خونریزی بند بیاد موجب لخته و انعقاد خون در محل میشوند
چه کارهایی انجام میدهند تا از خونریزی جلوگیری شود : 1- چسبیدن به رگ و بستن سوراخ 2- جذب پلاکتهای دیگه و بستن دهانه رگ که میخ پلاکتی نام دارد 3- سرتونین میسازند که موجب انقباض رگ میشود 4- با ترشح ترومبوپلاستین موجب ایجاد انعقاد خون میشوند .
فرآیند انعقاد خون : هنگامیکه بافت یا خون صدمه می بیند . ترومبوپلاستین توسط پلاکتها ساخته میشود که پروتئین پروترمبین را به ترمبین تبدیل می کند و ترمبین پروتئین فیبرینوژن را به فیبرین تبدیل میکند و رشته های فیبرین موجب تشکیل لخته خون میشود . لخته بوجود آمده چند دقیقه پس از تشکل شروع به از دست دادن مایع میکند و طی 20 تا 60 دقیقه بیشتر مایع خود را از دست میدهد و متراکم و فشرده میشود . مایع ایجاد شده پلاسمایی بوده که عوامل انعقادی خود را از دست داده است و سرم خوانده میشود .
حل شدن لخته : پروفیبرینولیزین ( که نام دیگه اش پلاسمینوژن است) پروتئینی است که توسط کبد ساخته میشود و به فیبرینولیزین تبدیل میشود . فیبرینولیزین ( که نام دیگه اش پلاسمین است ) موجب حل شدن رشته های فیبرین در لخته و حذف لخته میشود .
زمان پروترمبین : آزمایشی است که فاصله زمان ساخته شدن ترومبوپلاستین تا انعقاد خون را اندازه گیری میکند که 10 تا 14 ثانیه باید باشد .
