غذا پس از بلع ، در معده انباشته میشود و با ترشحات و شیره معده و ترشحات بزاق که از دهان وارد معده میشود ترکیب میشود و مخلوط نیمه مایعی بوجود میاد که کیموس نام دارد و بر اثر حرکات پریستالتیسم معده و پیلور و دوازده هر دقیقه سه انقباض پریستالتیسم انجام میشود که یک میلی لیتر کیموس از معده وارد روده باریک میشود . هرچه سرعت انقباض های پریستالتیسم و نیز مقدار غذا و نیز مقدار ترشحات معده بیشتر باشد ، سرعت خروج کیموس از معده بیشتر است .
بر اثر برخورد کیموس با دوازدهه ، رفلکس آنتروگاستریک بوجود می آید که موجب کاهش حرکات معده میشود که بر اثر تحریک شبکه عصبی مزونتریک است . سیستم پاراسمپاتیک ( عصب واگ ) نیز موجب مهار حرکات معده میشود .
ترتیب خروج مواد مغذی از معده : آب ، کربوهیدات ، پروتئین ، چربی میباشد .
کبد چه موادی میسازد و چه موادی ذخیره میکند؟ 1- هپارین میسازد 2- صفرا میسازد که صفرا شامل پیگمانهای صفراوی و نمک های صفراوی و کلسترول است . و مواد زائد متابولیسم سلولی وارد صفرا میشوند و توسط کبد وارد روده باریک شده و از راه دستگاه گوارش دفع میشوند. صفرا موجب هضم و جذب چربی ها و حل شدن کلسترول میشود و نمک های صفراوی برای جذب ویتامین D در روده باریک اساسی است 3- گلوکز در کبد تبدیل به گلیکوژن شده و بشکل گلیکوژن ذخیره میشود و هنگامی که قند خون پایین باشد گلیکوژن را دوباره تبدیل به گلوکز نموده و وارد خون مینماید 4- لنفوسیت ها هنگامی که وارد کبد میشوند تغییر شکل یافته و سلولهای کوپفر نامیده میشوند و بیگانه خواری سلولهای غیرخودی و مهاجم را انجام میدهند . مثلا گلبول های قرمزی که وارد کبد میشوند توسط سلولهای کوپفر تجزیه میشوند . . 5- کبد برخی مواد را ذخیره میکند شامل پروتئین ، آهن ، ویتامین های A ،D و ویتامین های گروه B ( بیوتین ، اسید فولیک ، اسید پانتوتیک ) 6- برخی پروتئین های پلاسما توسط کبد ساخته میشوند و از راه مویرگهای لنفی وارد خون میشوند ( آلبومین ، پروترمبین ، فیبرینوژن )
گوارش شیمیایی مواد غذایی در معده : روزانه 2 تا3 لیتر شیره گوارشی توسط معده ساخته میشود که از سه نوع غدد است : 1- غدد موکوسی که موکوس ترشح می کنند که لایه ای است در برابر اسید معده که از مخاط معده محافظت می نماید 2- غدد پیلوری گردنی که شامل غدد معده ای و غدد اکسینتیک هستند و نوع سلولشان زیموژن است و گاسترین ترشح می کند و گاسترین ترشحات معده را افزایش میدهد و کنترل می کند 3- غدد اکسینتیک که در قعر و آنتر معده قرار دارند و از دو نوع سلول ساخته میشود : سلول زیموژن ( نام دیگه اش پیتیک ) که سلولهای اصلی معده هستند و پیسینوژن ترشح می کنند که در اسید معده ( ph=1.8-3.5 ) تبدیل به پیسین و اسید معده موجب میشود تبدیل به آنزیم پیسین شود . نوع دوم سلول های غدد اکسینتیک سلولهای دیواری هستند که سلولهای اکسینتیک خوانده میشوند و اسید کلریدریک و فاکتور داخلی ترشح می کنند . اسیدکلریدریک موجب تبدیل پیسینوژن به آنزیم پیسین میشوند و فاکتور داخلی برای جذب ویتامین B12 در ایلئوم اساسی است . روده باریک سه بخش است : دوازدهه ( دئودنوم ) ، تهی روده (ژژنوم ) ، دراز روده (ایلئوم) (نکته: هنگامیکه سرعت ماده بالا رود آنزیم خوانده میشود ) ( نکته2 : آنتر معده در ابتدای معده قرار دارد )
در معده دو نوع دیگر آنزیم نیز ساخته میشود که بر اثر اسید معده توان تجزیه ایشان کم میشود . بنامهای لیپاز که چربیهای خنثی را تبدیل به گلیسرول و اسیدهای چرب میکند . آنزیم دیگه آمیلاز است که نشاسته و کربوهیدرات ها را تا اندازه ای به دی ساکاریدها تجزیه می کند
ترشح معده با دیدن ، بوییدن و فکر نمودن به غذا افزایش می یابد . هنگامی که غذا در معده انباشته میشود ، گاسترین ترشح میشود و جذب خون میشود و از راه خون موجب افزایش ترشح دیگه غدد معده میشود . در روده باریک نیز گاسترین ترشح میشود که جذب خون میشود و از راه خون موجب افزایش ترشح غدد معده میشود .
هنگامیکه کیموس معده با دوازدهه که ابتدای روده باریک است برخورد میکند موجب رفلکس آنتروگاستریک میشود که توسط شبکه عصبی مزونتریک بوجود می آید .
اثر مهارکنندگی سیستم پاراسمپاتیک ( عصب واگ ) موجب کاهش حرکات معده میشود .
هرچه غذا در معده بیشتر باشد و هورمون گاسترین معده بیشتر باشد و حرکات دودی معده و پیلور و دوازدهه بیشتر باشد کیموس معده با سرعت بیشتری از معده وارد روده باریک میشود که هر دقیقه 3 انقباض دودی موجب خروج یک میلی لیتر کیموس از معده میشود ( مخلوط ترشحات معده با غذا ، کیموس نام دارد )
گوارش شیمیایی خوراکیها در روده باریک بر اثر 1- شیره آنزیمی روده باریک ، 2- شیره معده که وارد روده باریک میشود ، 3- شیره آبکی و شیره آنزیمی که از پانکراس ( نام دیگه اش لوزالمعده است ) وارد روده باریک میشود و 4 - صفرا که از کبد بداخل روده باریک وارد میشود انجام میشود .
پانکراس دو شیره به روده باریک ترشح می کند یکی شیره آبکی که بیکربنات زیادی دارد و اسیدی که از معده وارد روده باریک میشود را خنثی می کند و PH محتویات روده باریک را تنظیم می کند . شیره ی دوم آنزیمی است که دارای آنزیمهای تجزیه چربی ، کربوهیدرات و پروتئین می باشد . در پانکراس تریپسینوژن و کیموتریپسینوژن و کربوکسی پلی پپتیداز ترشح میشود . تریپسینوژن توسط آنزیم انتروکیناز تبدیل به آنزیم تریپسین میشود . کیموتریپسینوژن توسط آنزیم تریپسین تبدیل به آنزیم کیموتریپسین میشود . آنزیمهای تریپسین و کیموتریپسین موجب تجزیه پروتئین ها به پلی پپتید میشوند و پلی پپتیدها توسط آنزیم کربوکسی پلی پپتیداز تبدیل به اسیدهای آمینه میشوند .
کبد روزانه 600 تا 1200 میلی لیتر صفرا بداخل روده باریک میفرستد . صفرا موجب هضم و جذب چربی ها میشود . صفرا موجب حل شدن کلسترول میشود . نمکهای صفراوی برای جذب ویتامین D در ایلئوم اساسی است . ( ایلئوم نام دیگه دراز روده است که بخش انتهایی روده باریک است . روده باریک از سه بخش دئودنوم ، ژژنوم ، ایلئوم تشکیل شده است )
آنزیمهای دیگه روده باریک شامل : آمیلاز که نشاسته ، گلیکوژن و سایر کربوهیدرات ها بجز (سلولز ) را به دی ساکارید و جزیی تر به تری ساکارید تجزیه می کند . آنزیم لیپاز که چربیهای خنثی را به اسیدهای چرب و گلیسرول تجزیه می کند . آنزیم مالتاز که مالتوز را به گلوکز تجزیه می کند . آنزیم ساکارز که سکروز را به گالاکتوز و گلوکز تجزیه می کند . آنزیم لاکتاز که لاکتوز را به گالاکتوز و گلوکز تبدیل می کند . آنزیم انتروکیناز که تریپسینوژن را به آنزیم تریپسین تبدیل می کند .
محل نهایی هضم و جذب موادغذایی در روده باریک است و هدف اصلی دستگاه گوارش جذب موادغذایی است . روده باریک دارای شکن ها و پرزهای زیادی است به همین دلیل سطح جذب گسترده ای دارد و جریان خونی فراوانی وارد مویرگهای خونی روده باریک میشود که 30 درصد بازده قلب است و نیز لنفی که در مویرگهای لنفی روده باریک جریان دارد جذب را افزیش میدهد.
روزانه 8 لیتر آب بر اثر اختلاف فشار هیدرواستاتیک و فشار اسمزی پلاسما جذب روده باریک میشود.
در روده باریک پروتئین ها بشکل اسیدهای آمینه بر اثر انتشار تسهیل شده جذب میشوند و کربوهیدراتها بشکل منوساکارید توسط مخاط روده باریک بر اثر انتقال فعال جذب میشوند و چربی ها بشکل تری گلسرید تبدیل به چیلومیکرون که نوعی لیپوپروتئین است ( که یک پروتئین انتقال دهنده است ) بر اثر انتشار تسهیل شده جذب مویرگهای لنفی میشوند و چربیهای با زنجیره کوتاه بر اثر انتشار جذب مویرگهای خونی میشوند
( هنگامی که سرعت ماده ای در بدن بالا رود آنزیم نامیده میشود )
( تجزیه نام دیگه ی هضم و نام دیگه اش لیز می باشد مانند همولیز که بمعنای تجزیه گلبولهای قرمز است )
